کد مطلب:188688 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:243
ویژگی ها و شایستگی های ضروری امام
امامت منصبی تشریفاتی نیست. منزلتی است كه امام را در همه ی شؤون زندگی دینی و دنیایی امت، صاحبنظر و دارای تأثیر می سازد.
امامت استمرار خط رسالت است، با این فرق كه بر رسول خدا (ص) وحی می شده است اما بر امام وحی نمی شود.
پیامبر (ص) به تصریح قرآن، دارای حق ولایت و حكومت بر مردم بوده، میان آنان قضاوت می كرده، احكام و تكالیف عبادی، اجتماعی و وظایف سیاسی را بر عهده داشته است، درباره ی انفال، غنایم، زكات، تصمیم می گرفته و انتخاب فرماندهان سپاه، سفیران و سرپرستان امور مختلف جامعه با سخن آن حضرت بوده است.
پس از رسول خدا (ص) هیچ یك از این امور تعطیل شدنی نبوده است.
مردم همچنان نیازمند رهبری و مدیریت دینی و اجتماعی بوده اند.
نیاز به قضاوت و داوری، همچنان ادامه داشته است.
بسیاری از مسایل جدید (مسایل مستحدثه) حكمش برای مردم روشن نبوده و باید فردی آگاه به ژرفای كتاب و سنت، آن ها را برای مردم باز می گفته و روشن می ساخته است.
بقای جامعه در پرتو نظام اداری و سیاسی امكانپذیر است، و جامعه نیازمند قوانین، مقررات و سیستمی اجرایی بوده تا از هم نپاشد و هرج و مرج به وجود نیاید.
انفال، غنایم و زكات ها رقم بسیار بالایی را تشكیل می داده، كه بدون نظارت فردی آگاه و ایمن، در مصارف صحیح و بایسته، صرف نمی شده است.
[ صفحه 39]
این شؤون، اموری نیست كه با رحلت رسول خدا (ص) بتوان آن ها را تعطیل كرد و احساس بی نیازی داشت!
شخصی می بایست این وظایف را عهده دار شود.
آن شخص باید از سه شرط ضروری برخوردار باشد:
1- علم 2- امانت 3- توان و قدرت.
این اصول سه گانه، اصولی است عقلی و غیرقابل انكار، و قرآن در مواردی به آن ها اشاره داشته است.
«و قال لهم نبیهم ان الله قد بعث لكم طالوت ملكا قالوا انی یكون له الملك علینا و نحن احق بالملك منه و لم یؤت سعة من المال قال ان الله اصطفیه علیكم و زاده بسطة فی العلم والجسم...» [1] .
پیامبر آنان (بنی اسرائیل) به ایشان گفت: خداوند طالوت را برای فرمانروایی بر شما فرستاده است. (بنی اسرائیل) گفتند: او چگونه می تواند فرمانروای ما باشد با این كه خود ما به فرمانروایی سزاوارتریم، او سرمایه و ثروت ندارد. (پیامبرشان در پاسخ) گفت: خداوند به طالوت علم گسترده و توان جسمی افزون، بخشیده است...»
در این آیه، علم و توان به عنوان دو ملاك شایستگی طالوت معرفی شده است؛ زیرا او برای فرمانروایی انتخاب گردیده بود.
قرآن در سوره ی یوسف - آنجا كه عزیز مصر به بیگانگی یوسف پی برده و او را در زمره مقربان خود جایگاهی والا بخشیده است - می گوید:
«قال اجعلنی علی خزائن الارض انی حفیظ علیم» [2] .
یوسف گفت: مرا به سرپرستی و خزانه داری دارایی های كشور بگمار؛ زیرا من در حفظ و نگهداری آن ها بسیار كوشا و از دانشی عمیق برخوردارم.
اگر هر كاری از شؤون اجرایی جامعه نیازمند دانش، امانتداری و حفاظت و توان است، بی تردید حكومت بر جان و مال مردم و رهبری دین و دنیای آنان و حفاظت
[ صفحه 40]
از كیان جامعه، بلكه امتی بزرگ، نمی تواند بی نیاز از این سه عنصر ضروری باشد. به همان اندازه كه حكومت و رهبری دینی و دنیایی بر سایر منصب ها و شؤون اجتماعی برتری دارد و از نظر دامنه ی كار، گسترده تر و از بعد تأثیر، سرنوشت سازتر است، شرایطی كه حاكمان و رهبران نیز باید از آن برخوردار باشند، جدیتر و ضروری تر می باشد.
امامت استمرار خط رسالت است، با این فرق كه بر رسول خدا (ص) وحی می شده است اما بر امام وحی نمی شود.
پیامبر (ص) به تصریح قرآن، دارای حق ولایت و حكومت بر مردم بوده، میان آنان قضاوت می كرده، احكام و تكالیف عبادی، اجتماعی و وظایف سیاسی را بر عهده داشته است، درباره ی انفال، غنایم، زكات، تصمیم می گرفته و انتخاب فرماندهان سپاه، سفیران و سرپرستان امور مختلف جامعه با سخن آن حضرت بوده است.
پس از رسول خدا (ص) هیچ یك از این امور تعطیل شدنی نبوده است.
مردم همچنان نیازمند رهبری و مدیریت دینی و اجتماعی بوده اند.
نیاز به قضاوت و داوری، همچنان ادامه داشته است.
بسیاری از مسایل جدید (مسایل مستحدثه) حكمش برای مردم روشن نبوده و باید فردی آگاه به ژرفای كتاب و سنت، آن ها را برای مردم باز می گفته و روشن می ساخته است.
بقای جامعه در پرتو نظام اداری و سیاسی امكانپذیر است، و جامعه نیازمند قوانین، مقررات و سیستمی اجرایی بوده تا از هم نپاشد و هرج و مرج به وجود نیاید.
انفال، غنایم و زكات ها رقم بسیار بالایی را تشكیل می داده، كه بدون نظارت فردی آگاه و ایمن، در مصارف صحیح و بایسته، صرف نمی شده است.
[ صفحه 39]
این شؤون، اموری نیست كه با رحلت رسول خدا (ص) بتوان آن ها را تعطیل كرد و احساس بی نیازی داشت!
شخصی می بایست این وظایف را عهده دار شود.
آن شخص باید از سه شرط ضروری برخوردار باشد:
1- علم 2- امانت 3- توان و قدرت.
این اصول سه گانه، اصولی است عقلی و غیرقابل انكار، و قرآن در مواردی به آن ها اشاره داشته است.
«و قال لهم نبیهم ان الله قد بعث لكم طالوت ملكا قالوا انی یكون له الملك علینا و نحن احق بالملك منه و لم یؤت سعة من المال قال ان الله اصطفیه علیكم و زاده بسطة فی العلم والجسم...» [1] .
پیامبر آنان (بنی اسرائیل) به ایشان گفت: خداوند طالوت را برای فرمانروایی بر شما فرستاده است. (بنی اسرائیل) گفتند: او چگونه می تواند فرمانروای ما باشد با این كه خود ما به فرمانروایی سزاوارتریم، او سرمایه و ثروت ندارد. (پیامبرشان در پاسخ) گفت: خداوند به طالوت علم گسترده و توان جسمی افزون، بخشیده است...»
در این آیه، علم و توان به عنوان دو ملاك شایستگی طالوت معرفی شده است؛ زیرا او برای فرمانروایی انتخاب گردیده بود.
قرآن در سوره ی یوسف - آنجا كه عزیز مصر به بیگانگی یوسف پی برده و او را در زمره مقربان خود جایگاهی والا بخشیده است - می گوید:
«قال اجعلنی علی خزائن الارض انی حفیظ علیم» [2] .
یوسف گفت: مرا به سرپرستی و خزانه داری دارایی های كشور بگمار؛ زیرا من در حفظ و نگهداری آن ها بسیار كوشا و از دانشی عمیق برخوردارم.
اگر هر كاری از شؤون اجرایی جامعه نیازمند دانش، امانتداری و حفاظت و توان است، بی تردید حكومت بر جان و مال مردم و رهبری دین و دنیای آنان و حفاظت
[ صفحه 40]
از كیان جامعه، بلكه امتی بزرگ، نمی تواند بی نیاز از این سه عنصر ضروری باشد. به همان اندازه كه حكومت و رهبری دینی و دنیایی بر سایر منصب ها و شؤون اجتماعی برتری دارد و از نظر دامنه ی كار، گسترده تر و از بعد تأثیر، سرنوشت سازتر است، شرایطی كه حاكمان و رهبران نیز باید از آن برخوردار باشند، جدیتر و ضروری تر می باشد.
[1] بقره / 247.
[2] يوسف / 55.